Vakıf, Bizanslar ve Araplar'da da vardı. Osmanlı döneminde gelişen bir kurum olmuştur. Osmanlı'nın sosyo-ekonomik yapısında
önemli bir yer tutar. Dünya bu yapılanmayı Osmanlı'dan öğrenmiştir.
Vakıf,
topluma yararlı bir kurumun, varlığını sürdürülebilmesi için kurulur. Örneğin:
Cami, medrese, imaret, tekke ve benzeri toplumsal kurumlara gelir temin etmek
için arazi, han, hamam gibi gelir getirici maddi kaynaklar ayrılır.
Vakıf
mahkeme ile tescil edilir. Başında bir yönetici bulunur. Vakıf kuran veya
yöneten kişi vefat ettiği zaman bir başkası bu görevi sürdürür.
Osman
Bey'in vakıf köyleri:
Harmancık'ın
Kozağacı mevkiini, (burada birkaç köy vardır) yaptırdığı zaviyeye
bağışlamıştır.
Gündoğdu
(Filadar) Köyü Osman Bey’in vakıf köyleri arasında gösterilir.
Orhan
Bey'in vakıf köyleri:
Bursa
kazasına bağlı olanlar:
Kızıkhamam
(Hamamlıkızık), Kızıkşıhlar (Cumalıkızık), Ortakızık, Musa Baba, Panaye
(Panayır), Yeniceabat (Çeltikçiyenlere verilmiş), Alişar.
Kite
kazasına bağlı olanlar:
Dürdane,
Fladar/ Gündoğdu, (vakıf kullarına tahsis edilmiş), Hatip, Gilyos/Karaağaç,
Depecik (Bağban kafirlerine ayrılmış), Siği/Kumyaka, Çeltikçiler,
Kıranışıklar/Kıranşıhlar.
Diğerleri:
Eskidanişment (Adranos/Orhaneli), Pazarköy
(Orhangazi/İznik).
I.Murat'ın vakıf köyleri:
Bursa'ya
bağlı olanlar:
Kavak,
Balados/Yunuseli, Çavuş, Çeltükçü, Koçu, Yahşi Bey, Armut, Hamitler, Denişler,
İzvat/Çukurca, Demirkapu, Misi/Gümüştepe, Yenice, Eşek-yedi/Soğanlı, Karaman,
Gökçe-viran, Çonkara/Yiğit Ali, Gökbınar/Mürseller.
Keles'e
bağlı olanlar:
Haydar
, Kızıl/Kemaliye, Barak , Denizler
(Denizler'deki vakıftan elde edilen gelir Çekirge'deki imarete harcanırdı.) Akçapınar, Kocakovacık , Uzuncaöz/Uzunöz. Sorkun,
Bıyıkalan.
Adranos'a
(Orhaneli) bağlı olanlar:
Erenler (Bunlar Bursa'daki “Erguvan Bayramı”na
kafileler halinde katılırlarmış!), Nalınlar , Gökçeören.
Diğerleri: Hacılar (Büyükorhan), İğdir (Gürsu).
Araştırmacı
yazar Ö. Faruk Dinçel'in tespitlerine göre; I. Murat'ın Dağ Yöresi'ndeki diğer
vakıf köyleri: (1251/1835 yılı belgesi)
Beyce,
Mekri, Çerçiler, Deliballılar, Çöreler, Akçabük maa Köpek Çayırı , Girencik,
Burmu, Çivili, Sağırlar, İkizoluk, Yeşiller, Sadağ, Kusumlar, Çakıryenice,
Turhasan, Ermudcuk, Orhanlar ve Ortacalar, Yenice, Hacılar, Kuşlar, Karaçukur,
Ericek, Karalar, Güney, Osmanlılar, Timurlar maa Veledler, Akçesaz maa
Tekirler, Karaağız maa Çavuş, Kınık, Çeribaşı, Bınarı, Perçin, Gedikler,
Kayapa, Balaban, Gürleği, Danişmend, Söğüd maa Küçük Orhanlar, Timurcu ve
Mahaller nam-ı diğer Küçük Has Beğler, Emir, Balioğlu ve mahalle Semerci,
Geyiklü nam-ı diğer Hacı Ahmetler, Celebler maa Dere, Argın, Kadı nam-ı diğer
Büyük Has Beğler, Karaoğlanlar, Danacılar, Sarnıç Piyadetoprağı der-kur-i
Karaoğlanlar, Kabaklar. (Bursa Araştırmaları Dergisi Ağustos, 2004 S.6)
Yıldırım Bayezit'in vakıf köyleri:
Vakıfsusurluk/Küçüksusığırlık
(Vakıfköy)
Çelebi
Sultan Mehmet'in vakıf köyleri (1530 yılı kayıtlarında geçer):
Yaylacık,
Tahtalı ve Kayapa (sonradan İsa Bey vakfı olarak anılmıştır.)
II.
Murat'ın vakıf köyleri:
Mihaliç
(Karacabey): Keşlik köyü.
Ünlü şahıslara ayrılmış
olan vakıf köyleri:
Emir
Sultan: Serme köyü (bir kısım Yörük cemaatinin
gelirleri)
Oruç
Gazi vakıfları: Fidyekızık
Hacı
İvaz Paşa vakıfları (Tımar): Derekızık köyü
(Kestel)
İshakpaşa
vakıf köyleri: Kızık (?); Değirmenlikızık (Yıldırım)
Aspurçe
Hatun'un vakıf köyleri: Kazıklı (Gürsu), Narlı (Gemlik), Kapaklı (Gemlik),
Kızıl-izi (?), Ayrıca Kite'ye bağlı Baraklıhisar, Mudanya-Çepne, Yörüklü
(Yörükali), Pirenlibayır ( Frenlibayır değil!) köyleri ve Bursa kazasına bağlı
Balıklı çiftliği arazisinin aşarı Aspurçe Hatun vakfına ayrılmıştır.
Alaaddin
Bey'in vakıf köyleri: Fodra çiftliği.(Orhan Gazi burayı kardeşi Alaaddin'e
vermiştir)
Umur
Bey'in vakıf köyleri: Eski kayıtlarda Akçeler olarak geçen köy (Gölbaşı),
Umur Bey vakıfları arasındadır.
Selçuk
Hatun'un vakıf köyleri: Selçukgazi köyü (Fatih'in halası)
Timurtaş
Paşa'nın vakıf köyleri: Demirtaş kasabası (eski bir Rum yerleşmesi)
Hüseyin GENÇ / Araştırmacı-Yazar
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder